Basisinformatie

Verschillende types van bijnierschorsinsuffiëntie:

Primair: er is een probleem van de bijnieren zelf (dit wordt de ziekte van Addison genoemd)

Secondair: er is een probleem van de hypofyse (bevind zich in de hersenen)

Tertiair: er is een probleem met de hypothalamus (bevind zich in de hersenen)

Steroid geīnduceerde bijnierschorsinsufficëntie: door medicatiegebruik die een synthetische vorm van cortisol bevatten (wordt ook tertiair bijnierschorsinsufficiëntie genoemd)

Symptomen van bijnierschorsinsufficiëntie zijn voornamelijk:

Bruine verkleuring van de huid (primair)

Algemene zwakte, gepaard met vermoeidheid

Gewichtsverlies door verminderde eetlust

Zouthonger (primair)

Gastro intestinale klachten zoals: misselijkheid/braken en buikpijn, diaree;

Pijn in de spieren en gewrichten;

Brainfog (concentratie- en aandachtsproblemen;

Depressieve klachten;

Lage bloeddruk en/of bloedsuiker;

Onverklaarbare koorts;

Flankpijn (vermoedelijke uitdroging);

Problemen met wakker worden (verstoorde slaap- en waakritme).

Het vaststellen van de aandoening is een behoorlijke weg die de patiënt dient af te leggen, in sommige gevallen kan het te laat zijn door het plots krijgen van een Addisoncrisis wanneer 90% van de bijnieren zijn vernietigt. 

De weg naar de diagnose is moeizaam omdat bijnierschorsinsufficiëntie een zeldzame aandoening is (primaire).

Er kan veel voorafgaande onderzoeken ingesteld worden om andere eventuele aandoeningen uit te sluiten, hierbij ook psychologische problemen en het aanstellen van een diëtiste. 

Indien de klachten aanhouden wordt er verder onderzoek gedaan zoals een bloedanalyse en doorverwijzing naar een specialist, endocrinoloog.
Deze zal verder onderzoek doen naar de cortisolwaarden, indien deze afwijken worden er verder testen gedaan.
Er bestaan twee soorten testen om de cortisolproductie te kunnen zien, een ITT (insuline intolerantietest) en ACTH test (ook synacthen-test genoemd).

Verder kan er ook een hersenscan genomen worden van de hypofyse/hypothalamus of genetisch onderzoek gebeuren indien geïndiceerd.

Bij het vaststellen van de aandoening, aan de hand van welk type bijnierschorsinsuffiëntie, zal er onmiddellijk gestart worden met vervangend synthetische cortisol (hydrocortison) waarvan de endocrinoloog de dosis zal bepalen.
Het kan soms jaren duren eer de juiste afstelling van de dosis is bereikt en de patiënt bijna volledig klachtenvrij zal zijn. 

In sommige gevallen zoals bij primaire bijnierschorsinsuffiëntie worden er meerdere medicaties voorgeschreven zoals het hormoon DHEA en fludrocortisone. 

Verschillende soorten corticosteroïden 

• Hydrocortisone (Solu Cortef voor SC/IV/IM toediening): snelwerkend corticosteroīd
• Prednisone: traagwerkend corticosteroīd, wordt voornamelijk gebruikt bij infecties/ontstekingen
• Dexamethasone: wordt voornamelijk gebruikt bij infecties/ontstekingen

Aldosterone (fludrocortison): een hormoon (mineralcorticoïd) dat door de bijnier wordt aangemaakt.

Het speelt een belangrijke rol in het regulieren van de bloeddruk (vocht-zout as).

DHEA: Dehydroepiandrosteron, een hormoon dat door de bijnier wordt aangemaakt.
Het wordt zowel bij mannen als vrouwen omgezet in androgeen en oestrogenen.

Bij primaire of secundaire bijnierschorsinsufficiëntie wordt ook vaak een traagwerkende schildklier vastgesteld (Hashimoto/hypothyroīdie), meestal enige tijd na de diagnose van bijnierschorsinsufficiëntie.

Andere aandoeningen die gerelateerd kunnen worden zijn, coeliakie, diabetes type 1, ziekte van Graves.